Zasady gry w szachy

Szachy to iście królewska gra, dlatego nic dziwnego, że na całym świecie rozgrywka ta cieszy się bardzo dużą popularnością wśród osób właściwie w każdym wieku. Można w nią grać niemal w każdym miejscu – w domu, na wakacjach, w podróży czy też na dużych turniejach. Faktem jest jednak to, że nie każdy zna nawet te najbardziej podstawowe zasady gry. Nawet jeśli nie planujemy uczestniczyć w zawodach szachowych, warto zapoznać się z kilkoma najważniejszymi aspektami całej rozgrywki. Pozwoli to przede wszystkim na swobodną rywalizację ze znajomym, gdy tylko nadarzy się do tego sposobność.

Zacznijmy od szachownicy oraz figur

Szachownica składa się z 64 pól (32 w kolorze czarnym i 32 w kolorze białym). Pola w pionie są opisane cyframi od 1 do 8, natomiast pola w poziomie są identyfikowane za pomocą liter od A do H. Dzięki temu możliwe jest określenie dokładnego położenia konkretnej figury (zarówno naszej, jak i przeciwnika). Każdy z zawodników na początku gry ma do dyspozycji 16 figur. W ich skład wchodzą:

-8 pionków,
-2 skoczki,
-2 gońce,
-2 wieże,
-hetman,
-król.

Figury koloru białego na szachownicy powinny być ustawione następująco:

-pionki: wszystkie pola w linii 2,
-wieże: pola A1 i H1,
-skoczki: pola B1 i G1,
-gońce: pola C1 i F1,
-hetman: pole D1,
-Król: pole E1.

Ustawienie figur na połowie zawodnika grającego figurami w kolorze czarnym powinno stanowić odbicie lustrzane, a zatem w tym przypadku ustawienie bierek wygląda następująco:

-pionki: wszystkie pola w linii 7,
-wieże: pola A8 i H8,
-skoczki: pola B8 i G8,
-gońce: pola C8 i F8,
-hetman: pole D8,
-król: pole E8.

Najważniejsze zasady gry

Mając już ustawione figury na szachownicy należy przeprowadzić losowanie. To właśnie ono zadecyduje o tym, jakim kolorem pionków będzie grał konkretny zawodnik. Za każdym razem to gracz z białymi figurami rozpoczyna rozgrywkę. W pierwszym ruchu może on przesunąć jednego z pionków lub skoczka, gdyż jest to jedyna figura, która ma prawo przeskakiwania innych bierek.

W jaki sposób mogą poruszać się figury?

Bez wątpienia początkowo jedną z największych trudności podczas gry może być zapamiętanie dozwolonych ruchów poszczególnych figur na szachownicy. Warto więc zapoznać się z najważniejszymi zasadami, w jaki sposób mogą się poruszać konkretne figury.

Zacznijmy od pionka. Figura ta znajduje się na “pierwszej linii strzału”, co oznacza, że bardzo często jest poświęcana kosztem innych figur. Porusza się o jedno pole do przodu. Wyjątkiem jest w tym przypadku pierwszy ruch każdym pionkiem, ponieważ w takiej sytuacji figura może się przemieścić zarówno o jedno, jak i o dwa pola do przodu. Wyjątkowość pionka polega na tym, że bije w inny sposób niż się porusza, ponieważ w tym przypadku bicie jest możliwe wyłącznie po skosie. Mimo, że wartość jednego pionka jest najniższa, to w momencie, gdy uda mu się przedostać na koniec szachownicy, zostaje on przemianowany na dowolnie wybraną figurę (nawet na królową). Nazywa się to “promocja piona”.

Goniec – charakterystyka poruszania się po szachownicy

Cechą charakterystyczną gońca jest to, że może poruszać się tylko po skosie, jednak ma do swej dyspozycji całą szerokość szachownicy. Może więc w jednym ruchu przemieścić się nawet o 4 pola. Bardzo ważne jest jednak to, że goniec znajdujący się po lewej stronie od króla porusza się wyłącznie po polach czarnych, natomiast goniec po prawej stronie tylko po polach białych. Jest to niezwykle ważna zasada, którą koniecznie trzeba przestrzegać. Przy zastosowaniu odpowiedniej taktyki gry, gońce pozwalają na skuteczną obronę króla podczas partii.

Inną, niemniej interesującą figurą szachową jest skoczek. Jego ruch można opisać jako poruszanie się o jedno pole w pionie lub poziomie, a następnie o jedno pole na ukos (w kierunku oddalającym go od pola startowego). Oznacza to, że jeśli skoczek znajduje się na polu D4, może przemieścić się na przykład na pole D5, a następnie na pole C6 lub E6. Figura ta jako jedyna w szachach może przeskakiwać nad innymi figurami, co może stanowić aspekt wręcz kluczowy do rozegrania strategicznej rozgrywki. Bardzo istotne jest, że figura ta może szachować i matować nawet w momencie, gdy król jest osłonięty przez inne figury.

W jaki sposób można poruszać się wieżą?

Podobnie jak goniec może poruszać się po całej szerokości planszy, tak samo wieża również ma do swojej dyspozycji całą szerokość szachownicy. Jedyną różnicę stanowi w tym przypadku charakterystyka ruchu. Goniec porusza się na ukos, natomiast wieża po liniach prostych. Może więc w jednym ruchu przemieścić się zarówno o 1, jak i o 6 pól. Wieża tylko raz w ciągu całej partii może przeskoczyć figurę – jest nim król, z którym bierze udział w roszadzie.

Ogromne “pole do popisu” ma hetman. Figura ta może poruszać się we wszystkie strony, zarówno po liniach prostych, jak i na ukos. Oznacza to, że za jej pomocą najłatwiej jest wykonać “szach-mat”.

Król podczas rozgrywki szachowej

Na szachownicy król jest jedyną figurą, której nie można zbić. Może poruszać się o jedno pole w każdym kierunku (zarówno w linii prostej, jak i na ukos), jeśli tylko nie znajduje się w linii bicia innej figury. Wyjątek stanowi w tym przypadku roszada, kiedy król może przemieścić się o dwa pola. Królowie nie mogą się nawzajem szachować, a to oznacza, że najbliższa odległość, na którą mogą się do siebie zbliżyć to 2 pola. Gdy obydwaj zawodnicy mają do dyspozycji wyłącznie króla, wówczas mamy tzw. “pat”, czyli remis w rozgrywce.

Uzupełnienie wiedzy na temat rozgrywki szachowej

Sama wiedza na temat ruchów poszczególnych figur nie wystarczy, aby wygrać rozgrywkę. Warto zapoznać się również z tzw. ruchami specjalnymi. Należy do nich między innymi bicie w locie, które może wykonać pion. Gdy jego odpowiednik w pierwszym ruchu wyjdzie o dwa pola i stanie obok piona przeciwnika, wtedy i tylko wtedy pion może zostać przesunięty po skosie, nie bijąc bezpośrednio piona, który przed chwilą wykonał ruch.

Innym typem ruchu jest roszada, która może zostać wykonana tylko wtedy, gdy ani król, ani wieża nie wykonywali wcześniej ruchu. Są dwa typy roszad – krótsza z wieżą po prawej stronie i dłuższa – z wieżą z lewej strony. Roszada nie może być też wykonana, gdy pole, przez które ma przejść król znajduje się pod atakiem przeciwnika albo gdy król jest szachowany.

Zakończenie rozgrywki

Celem gry jest zamatowanie króla przeciwnika, a zatem doprowadzenie do sytuacji, gdy król rywala nie może wykonać już żadnego ruchu. Jeśli więc król nie ma możliwości zmiany pola, ponieważ na każdym jest szachowany lub jest ono zajęte przez inne bierki w tym samym kolorze co król, wtedy następuje mat i koniec gry